Transparantie

Laatst geactualiseerd in 2007

Nieuwe Nuts betekent een samenwerking tussen verschillende lokale partijen. Daaronder zijn producenten die de primaire nutsdiensten leveren, zoals waterzuivering en energieproductie, en afnemers: de groot- en kleinverbruikers, die niet of nauwelijks zonder deze diensten kunnen. Daartussen zit een bedrijfsvoering die moet zorgen voor planning, beheer, transport, distributie en aflevering (i). Kenmerkend voor het Nieuwe Nutsbedrijf is dat deze verschillende belangen in één organisatie zijn samengebracht. Dit zorgt voor transparantie en continuïteit.

Geldstromen binnen het Nieuwe Nutsbedrijf. Groot- en kleinverbruikers betalen tarieven voor de nutsdiensen. Het Nieuwe Nutsbedrijf koopt deze diensten in bij de nutsproducenten en maakt winst. Deze winst vloeit terug naar de belanghebbenden in de vorm van kwaliteitsverbetering en uitkering van (over-)winst.  

Winstdeling

Het Nieuwe Nutsbedrijf koopt primaire diensten in bij haar producenten. Deze toeleveranciers willen een faire prijs, hun investeringen in de productie moeten immers rendabel zijn. Gelet op de continuïteit van de dienstverlening is dit voor alle betrokkenen van belang. Het Nieuwe Nutsbedrijf moet zelf natuurlijk ook de broek kunnen ophouden. Het maakt daarom winst. Alle participanten delen in die winst, hetzij door kwaliteitsverbetering van de voorzieningen hetzij door winstuitkering. De winstmarge mag en moet solide zijn.

Evenwichtige prijsvorming

De afnemers willen natuurlijk niet meer betalen dan nodig is. En zeker niet meer dan anderen die hun voorzieningen van gewone nutsbedrijven betrekken. Toch is wegens de participatieve Nieuwe Nutsbedrijfsstructuur evenwichtigheid in de prijsvorming te verwachten. Alle belanghebbenden hebben immers belang bij de continuïteit van het gehele systeem. Tarieven moeten kostendekkend zijn en buffers moeten worden opgebouwd voor vervanging en verbetering. Bovendien moet actieve participatie voor producent, beheerder en afnemer aantrekkelijk blijven.

Onderling vertrouwen

De meerpartijensamenwerking vraagt onderling vertrouwen. De manier om dit vertrouwen in stand te houden is transparantie. Feitelijke kostenprijzen en opbrengsten moeten voor de belanghebbenden inzichtelijk zijn. Door de lokale en participatieve opzet van het Nieuwe Nutsbedrijf is deze transparantie goed te realiseren.

Transparantie beter dan toezicht

Transparantie is niet alleen belangrijk voor de onderlinge samenwerking. Ten opzichte van de huidige praktijk in de reguliere nutssectoren levert het ook een verbetering van de prijsvorming op. In de huidige geconsolideerde nutsbedrijven zijn de kostprijzen niet transparant. Wel wordt wegens het maatschappelijk belang en het ontbreken van een markt toezicht gehouden op de tarieven (ii). Dit toezicht geschiedt op basis van aannames; goed inzicht in de kostprijzen ontbreekt.

Boekhoudmethoden

De geconsolideerde warmtebedrijven geven geen inzicht in hun prijsniveau’s. Traditioneel is aangenomen dat ze verlieslatend zijn, maar dat is nooit aannemelijk gemaakt (iii). Wel is op basis van die aanname aanvaard dat de aansluit- en verbruikstarieven zo hoog mogelijk zijn (zie hoofdstuk 15). De aanvangsinvesteringen van een warmtenet zijn relatief groot. Wanneer het warmtenet eenmaal in de grond zit behoeft het echter weinig onderhoud. Het kan jaren meegaan. Winst of verlies is mede afhankelijk van de gevolgde boekhoudmethode. Een warmtenet dat snel wordt afgeschreven maakt op papier verlies. In de praktijk resteert echter een aanmerkelijke restwaarde: het net zelf en het recht om de aangesloten afnemers te beleveren. Wanneer het net is afgeschreven en de financieringslasten zijn voldaan, daalt het kostenniveau. De afnemers merken dat echter niet in de prijs. Het energiebedrijf merkt het des te beter in de winst.

Dalende kosten

Grotere transparantie maakt kostprijzen en boekhoudmethoden inzichtelijk en toetsbaar. Wanneer de kosten dalen dan kunnen de tarieven ook dalen. Eventueel kunnen de betrokkenen ook kiezen voor handhaving van de tarieven en verbetering van het nutssysteem of de dienstverlening. De leidingen zijn ook na twintig jaar nog goed te gebruiken maar de techniek is inmiddels verder gegaan. Mogelijk kunnen de leidingen tegen die tijd beter voor iets anders worden ingezet.

Lage lasten en hoogwaardige voorzieningen

De Nieuwe Nuts bedrijfsstructuur maakt inzichtelijk welke afwegingen er zijn te maken. Bovendien wordt dat op veel verschillende plaatsen door veel verschillende belanghebbenden gedaan. Dat vergroot de kans dat optimale oplossingen komen boven drijven. Minder optimaal misschien voor de geldelijke rendementspercentages, maar des te beter voor de belanghebbenden en hun milieu. De gebruikers vinden hun primaire winst niet in het rendement op vermogen, maar in lagere lasten en kwalitatief hoogwaardige voorzieningen.

Opmerkelijke verschillen tussen Nieuwe Nuts en de huidige situatie.