Innovatie in de Nieuwe Nutszone

Laatst geactualiseerd in 2007

De gebouwde omgeving in de Nieuwe Nuts creëert van nature een aparte zone. Hierin functioneren eigen diensten en voorzieningen. Deze zone hoeft niet verplicht en exclusief te zijn (zie bijvoorbeeld Jühnde) (i). De Nieuwe Nutsvoorziening zal waarschijnlijk wel beperkt zijn tot een bepaald gebied: de Nieuwe Nutszone. Door toepassing van integrale  systemen kunnen binnen zo’n zone eigen kringlopen worden ontwikkeld. Aangepaste inzamelstructuren en efficiënte verwerkingsmethoden voor reststromen leveren dan nutsdiensten (zoals water, warmte en elektriciteit) terug aan de woningen.

Tweerichtingsverkeer in de Nieuwe Nutszone door integraal ontwerp van infrastructuur en installaties.

Participatie van direct belanghebbenden

Het eigen systeem vraagt ook een eigen organisatie. Nieuwe Nuts voorziet daarbij in participatie van direct belanghebbenden. Zo ontstaan nieuwe mogelijkheden om zelf in de nutsvoorziening te investeren en te innoveren. Dit mobiliseert lokale kennis, ondernemerschap en betrokkenheid. De organisatiestructuur voor de Nieuwe Nutszone is dan ook gericht op opname van alle betrokken belangen en partijen. Dit vraagt mechanismen van uit- en toetreding voor de aanbieders en afnemers. Zo kan de Nieuwe Nutsvoorziening voedingsbodem en vliegwiel blijven voor toepassing van nieuwe mogelijkheden en initiatieven vanuit het lokale bedrijfsleven.

Versnelling door flexibilisering

De grootschalige systemen zijn ontworpen en gefinancierd voor de lange termijn. Dat betekent dat een bestaande installatie lange tijd moet draaien (30 – 50 jaar). De technologische ontwikkeling gaat echter steeds sneller. Een nieuwe installatie kan bij oplevering al verouderd zijn. Kleinere installaties met een kortere economische en technische levensduur zijn sneller aan vervanging toe. Daarmee kan dan flexibel worden ingespeeld op toekomstige - soms ook onvoorziene - innovaties.

Broedplaatseffect van de Nieuwe Nutszone. Een grote kolencentrale is al verouderd zodra hij is gebouwd. Toch zal hij nog  30 – 50 jaar draaien. De decentrale installaties van Nieuwe Nuts hebben een kortere economische levensduur. Dat versnelt de innovatie. Door herinvestering van winst in korte investeringscycli worden nieuwe technieken sneller en vaker in gebruik genomen. Daardoor ontstaat bovendien een grotere vraag naar nieuwe duurzame technieken, wat kosten doet dalen en de verduurzaming versnelt. Monoculturen verdwijnen en in de plaats komt een diversiteit aan technieken die het maximale halen uit duurzame hulpbronnen. De tijd die nodig is om nieuwe nutstechnieken naar de markt te brengen wordt verkort. Bovendien is er een aanzuigende vraag die innovatie in de aanleverende industrieën stimuleert. Dat is het broedplaatseffect dat Nieuwe Nuts teweeg brengt.

De glastuinbouw als partner

In de glastuinbouw bestaat veel ervaring met voorzieningen voor energie en water. De sector gaat snel mee met de tijd. Er heerst een korte herinvesteringcyclus (5 – 15 jaren). Continu worden nieuwe technieken beproefd en bewezen prestaties vinden snel navolging en brede ingang. Bovendien heeft de glastuinbouw een reële visie om geheel emissievrij en energieneutraal te gaan functioneren. Ze kan met de kas duurzame energie oogsten en de waterketen sluiten. De installaties van een groot glastuinbouwbedrijf zijn van een schaalniveau waarmee al snel een hele woonwijk kan worden bediend. Bij storingen wordt snel ingegrepen want zelfs korte haperingen in de nutsvoorzieningen kunnen de tuinder al grote schade opleveren. Om al deze redenen is de glastuinbouw een ideale partner die kan helpen om Nieuwe Nutszones snel en betrouwbaar van de grond te krijgen. 

Het Nieuwe Nuts Innovatiefonds

Versnelde verduurzaming vraagt beschikbaarheid van de reststromen zodra betere technieken voor handen zijn. Veel reststromen zij echter geclaimd in langjarige contracten die eens in de zoveel jaar opnieuw worden gesloten. Voor de verduurzaming zou het goed zijn de looptijd van deze overeenkomsten te beperken of de eis in te bouwen dat ’state of the art’-technieken worden toegepast. Een nuttige aanvulling is specifieke fondsvorming  voor het wegnemen van bestaande langjarige claims. Inzet daarbij is de optimale verwerking van reststromen gecombineerd met een maximale opbrengst in de sfeer van energie en andere bruikbare producten. Met dit ‘Nieuwe Nuts Innovatiefonds’ worden reeds geclaimde reststromen weer vrijgekocht en worden bestaande installaties versneld afgeschreven (ii). Eventueel wordt ook gericht de ontwikkeling gestimuleerd van gewenste inzamelings- en verwerkingstechnieken. In tabel 16 (hoofdstuk 16) wordt dit fonds nader gespecificeerd.  

Nieuwe Nutszone's

Nieuwe Nutszone’s zijn groeikernen voor ontwikkeling van volkomen duurzame nutsvoorzieningen. Ze mobiliseren lokale innovatiekracht en nemen benutting van lokale hulpbronnen tot uitgangspunt. Het gaat hier om speciale sectoren waar de overheid traditioneel een sterke en sturende rol heeft. Het ontstaan van gezonde Nieuwe Nutszone’s behoeft dan ook expliciete medewerking van die overheid. Overheden kunnen hieraan invulling geven door hindernissen weg te nemen en voorwaarden te scheppen waarbinnen de Nieuwe Nutszone’s tot bloei kunnen komen. Ook kunnen ze helpen door gerichte stimulering van ontwikkeling en ingebruikname van nieuwe technieken, die comfortabel en economisch gebruik van duurzame hulpbronnen mogelijk maken. Nieuwe Nutszone’s zijn de ideale broedplaatsen waar dergelijke technieken kunnen worden beproefd, benut en verbeterd, zodat de fossiele afhankelijkheid en de vervuiling versneld kunnen worden afgebouwd.