Nieuwe Nuts

Warmte anders dan elektriciteit en gas (archief)

Laatst geactualiseerd in 2007

Voor gas en elektriciteit zijn aparte wetten van kracht: de Gaswet en de Elektriciteitswet. Beide hanteren een systeem waarbij de functies van producent, leverancier en netbeheerder gescheiden zijn. Sinds 2003 is er ook een Warmtewet in voorbereiding). (i) Dit wetsontwerp kent niet de scheiding tussen distributeur (netbeheerder) en leverancier.

Elektriciteit heeft het meest uitgebreide en stringente regime. De aanleg van elektriciteitsdistributienetten is in principe voorbehouden aan de regionale netbeheerder. Dit monopolie is bij wet toegekend (art. 16 Ew). Een grondeigenaar kan theoretisch wel een eigen elektriciteits- of gasnet aanleggen. Voor dit net moet hij vervolgens echter een beheerder aanwijzen (art. 10 Ew en art. 2 lid 1 Gw) (ii) Vanaf 1 januari 2008 geldt bovendien dat de netbeheerder de economische eigendom krijgt van dit net. Daarvoor mogen geen commerciële vergoedingen in rekening worden gebracht. In het normale geval is het bij gas en elektriciteit dus niet interessant voor een grondeigenaar om het monopolie van de regionale netbeheerder uit te dagen. Bij warmtenetten ligt dat anders; hier liggen wel concurrentiele mogelijkheden. En de ontwerp Warmtewet lijkt dat ook te honoreren. 

De huidige praktijk voor gas en elektriciteit kent een status quo van een beperkte groep netbeheerders. Dit loopt via  instemming van de Minister van Economische Zaken en het gaat daarbij zonder uitzondering om overheidsbedrijven. Bedoeling van de Nederlandse wetgever is dat de zeggenschap over deze beheerders ook ‘binnen de kring van de overheid’ zal blijven. Dit systeem vestigt feitelijk een overheidsmonopolie op de gas- en elektriciteitsnetten.(iii) Binnen Europa wordt deze visie van overheidseigendom overigens niet algemeen gedeeld, wat de Nederlandse positie hierin vrij zwak maakt en vatbaar voor onverwachte veranderingen. 

Productie en levering van gas en elektriciteit zijn ‘geliberaliseerd’ en worden na doorvoering van de Splitsingswet mogelijk ook volledig geprivatiseerd. Alleen voor het netbeheer wil Lidstaat Nederland graag de publieke status behouden. (iv)

Warmte kent geen aparte netbeheerder en aanwijzing van een aparte netbeheerder is bij warmte ook niet aan de orde. Er is dus ook geen voorgeschreven overheidseigendom van de netbeheerder, noch van het net (economisch eigendom). Het warmtenet, het netbeheer en de levering van warmte kunnen als één geheel in private handen worden gebracht. Warmte kan worden opgezet als private activiteit en ook de warmtenetten die nu in handen zijn van publieke partijen kunnen worden afgesplitst en integraal worden geprivatiseerd.   

 

Nieuwe Nuts

Download het rapport

 
Achtergronden van Nieuwe Nuts
Alternativenergiedorf Güssing
Nieuwe Sanitatie in Sneek
Bioenergiedorp Jühnde
De Gouden Leeuw
De Zonneterp
Het Carré

Waarom Nieuwe Nuts?
Duurzaamheid
Eindige hulpbronnen
De kringloopeconomie

Ontwikkelingen in NL
Lokale vlechtwerken
Individueel en collectief

Drijvende krachten
Rol van het net
Industriële revolutie
Procesintensificatie

Belemmeringen
Gevestigde belangen
Nieuwe schaarste
Internationalisatie en marktwerking

Belang van elektriciteit
Elektriciteit en warmte
Decentrale elektriciteistvoorziening
Toekomst van de elektriciteitsvoorziening

Ruimtelijke orkestratie
Duurzaamheid als sturend principe
Centraal of decentraal
Innovatie in de Nieuwe Nutszone

Ruimtelijke sturing
Nutsvoorzieningen
Rol van de gemeente
Duurzaamheid en exploitatieplan

Betrokken bewoners
Bewonersparticipatie
Bewonersinitiatief
Keuzevrijheid en zelfwerkzaamheid

Ontwikkeling en dienstverlening
Waardecreatie door doelgroeporiëntatie
Service en prestaties
Waar te beginnen?

Het Nieuwe Nutsbedrijf
Transparantie
Participatie
Levensloop

Tarieven
Prijsvorming
Prijsontwikkeling
Maatschappelijke functies

Vermogen
Fondsvorming en risicokapitaal
Maatschappelijk kapitaal
Welvaart in de Nieuwe Nutszone

Archief
 

(i) De Warmtewet is nog niet van kracht. De datum van inwerkingtreding is nog onbekend.

(ii) Je zou kunnen zeggen: aanleg van een gasnet is vrij maar het gebruik ervan niet. Voor kleine netten kan overigens een uitzondering worden gemaakt. Voor Nieuwe Nuts is met name van belang de ontheffingsgrond ex art. 2a lid 1 onder b: “(…) voor zover het een net betreft waarop een beperkt aantal andere natuurlijke personen of rechtspersonen zijn aangesloten en (…) het gastransportnet bestemd is om een aantal samenwerkende natuurlijke personen of rechtspersonen te voorzien van gas en de samenwerking van deze personen een betrouwbaar, duurzaam, doelmatig en milieuhygiënisch verantwoord functionerende energiehuishouding in hun vestigingen ten doel heeft.” Wat onder een ‘beperkt aantal personen’ moet worden verstaan is niet exact bepaald. Voor elektriciteit wordt in de literatuur wel de norm < 500 woningequivalenten gehanteerd, maar deze norm is noch door regels, noch door beleid, noch door rechtspraak bekrachtigd.  

(iii) Wel is er ruimte voor financiële of speculatieve constructies op de juridische eigendom  waarmee vestiging van zakelijke rechten, vervreemding en executie van de netten een mogelijkheid blijft. Zeker in internationale en verdragsrechtelijke context valt niet uit te sluiten dat Nederlandse gas- en elektriciteitsnetten via bezwaring alsnog in (buitenlandse) private handen belanden.  

(iv) Het is zeer de vraag of dit gaat lukken: (1) het Nederlandse standpunt kent geen algemene bijval in Europa, (2) een groot Europees energiebedrijf is al volledig geprivatiseerd, (3) Nederlandse energiebedrijven zien grote belangen om afsplitsing van de netten tegen te houden en (4) middels financiële en speculatieve constructies kunnen de netten wel worden bezwaard; in internationale en verdragsrechtelijke context zal dit kunnen betekenen dat de Nederlandse overheid en wetgever bij de eigendomsvraag over de gas- en elektriciteitsnetten buiten spel komt te staan.

 

 

Nieuwe Nuts
Informatie op deze website wordt niet geactualiseerd. Ze is met de nodige zorgvuldigheid tot stand gekomen. Ze is echter geen alternatief voor gedetailleerd advies in specifieke omstandigheden. Alle teksten zijn geschreven op persoonlijke titel van de auteur(s) en reflecteren niet noodzakelijk de zienswijze van de site-eigenaar of van welke andere natuurlijke of rechtspersoon dan ook. Eventuele onjuistheden zijn niet uit te sluiten. Vragen en reacties zijn welkom op info@nieuwenuts.nl. NieuweNuts.nl is mede mogelijk gemaakt door Elannet BV en InnovatieNetwerk.
Nieuwe Nuts